KHI TRẺ CÓ TÍNH ĂN TRỘM, ĂN CẮP - Tác giả Vũ Thị Hương Mai
.
Trẻ ăn cắp, ăn trộm là một hành vi
không tốt, phát triển về sau có thể vi phạm pháp luật, là một trong những vấn
đề các bậc cha mẹ quan tâm. Hành vi trộm cắp ở lứa tuổi nhi đồng cũng không
hiếm thấy, nhưng tình tiết nặng nhẹ khác nhau: trẻ nhẹ, nói cho nghiêm túc thì
không coi là trộm, trẻ nặng là đã hình thành thói xấu trộm cắp. Tình trạng trộm
cắp tùy lứa tuổi hoặc nguyên nhân khác nhau, phương thức biểu hiện cũng khác
nhau.
- Nguyên nhân trẻ ăn cắp
+ Để thỏa mãn nhu cầu về vật chất:
Trẻ 4 - 5 tuổi cầm đồ của người khác
chỉ thuần túy là do thích. Chúng chưa hiểu cái gì là của mình, cái gì là của
người khác, vẫn chưa hiểu được quy tắc đồ vật người khác khi chưa cho phép thì
không được tùy tiện lấy. Nhưng trẻ ở thời kì này đã có sẵn năng lực biết phân
biệt. Do đó, cha mẹ phải giúp con phân biệt đồ vật của mình và của người khác
và dạy cho con biết quy tắc đồ vật của người khác là không được lấy.
Khi một đứa con đã phân biệt được
cái gì là của mình, cái gì là của người khác, biết rõ cầm đồ vật của người khác
là không đúng, không tốt, nhưng nhìn thấy đồ vật của người khác đẹp, lại không
tự khống chế được bản thân, cố ý lấy đồ vật của người khác rón rén đưa về nhà
mình đó là thuộc vào hành vi trộm cắp. Đối với việc làm đó, cha mẹ không thể
xem nhẹ bỏ qua, cũng không thể giải quyết thô bạo, phải đối xử nhẫn nại, tìm
phương pháp sửa chữa tốt đối với trẻ.
+ Trẻ ăn cắp ảnh hưởng không tốt của gia đình:
Các nhà tư vấn tâm lý phát hiện rất
nhiều hành vi ăn cắp của trẻ có liên quan đến giáo dục của cha mẹ và ảnh hưởng
không tốt của gia đình.
Tuy vấn đề là ở bản thân đứa trẻ,
nhưng gốc rễ lại ở gia đình, cha mẹ. Ví dụ, cha mẹ nhặt được của rơi, về nhà
thích thú, con sẽ để ý và nhớ trong lòng, ngấm ngầm học theo. Đó là mong muốn
nhặt được của rơi dần dần tăng lên và rồi nhuốm phải hành vi ăn cắp, ăn trộm.
Khi cha mẹ phát hiện đựơc hành vi ăn cắp của con, có cha mẹ làm ngơ không qủan,
có cha mẹ đánh đập tàn bạo, kết quả của những việc làm đó thường sẽ làm con đi
theo đường cực đoan, trượt dốc xa hơn. Cần phải nói rằng con ăn cắp, cha mẹ có
phần trách nhiệm.
+ Ăn cắp là một loại phản xạ có điều kiện:
Trong quá trình tư vấn các nhà tâm
lý học đã phát hiện: trước khi trẻ ăn cắp chúng thường có những hành vi không
tốt như nói dối, ghét học, hút thuốc, trốn học... Nếu những hành vi không tốt
đó, không được phát hiện và giáo dục kịp thời rất dễ phát triển thành hành vi
ăn cắp. Nói chung, trước hết là ăn cắp trong nhà, một khi đã thành công thì từ
trong nhà dần dần chuyển sang ăn cắp ngoài xã hội. Từ ăn cắp vặt phát triển
thành những thói quen xấu hễ thấy vật gì của người khác, không quản có cần hay
không, đều phải ăn cắp cho được. Cũng có nghĩa là ăn cắp đã hình thành phản xạ
có điều kiện.
+ Ăn cắp vì đời sống bần cùng- xã hội sa đọa:
Trong xã hội còn phân giai cấp, trẻ
em nghèo khó ăn cắp để kiếm sống, trẻ em hư hỏng ăn cắp để thỏa mãn nhu cầu vui
chơi, nước ta ngày nay tệ nạn xã hội đó vẫn còn nhiều và ảnh hưởng của nó không
dễ xóa bỏ được. Cho nên, trẻ em ăn cắp vì nguyên nhân nói trên vẫn còn khá
nhiều, tạo thành một tệ nạn mà biện pháp giáo dục bình thường không thể sửa
chữa được. Chính quyền phải tổ chức những nhà trường đặc biệt để cải huấn các
em. Cha mẹ nên hợp tác với chính quyền để hoàn thành tốt công việc cải huấn đó.
Ngoài những lý do trên, cũng còn có
những nguyên nhân phức tạp khác làm dẫn đến những hành động trên. Trẻ giận dữ
hoặc chúng muốn người khác quan tâm đến chúng. Hành động ăn cắp phản ánh những
vấn đề khó khăn và căng thẳng mà chúng gặp phải ở nhà, ở trường, hoặc trong
quan hệ bạn bè. Một số trẻ ăn cắp vì chúng cảm nhận hành động đó như một lời
kêu gọi giúp đỡ khi bị tử thương về tình cảm hoặc bị cha mẹ đánh đập.
Bác sĩ tâm lý Mary-C.Ghentile, bang
MaryLand đã từng nói: “Bọn trẻ cũng thường ăn cắp nếu chúng đang nổi giận, hoặc
bất hòa giữa cha mẹ hoặc cũng có thể chúng muốn níu kéo cuộc hôn nhân của cha
mẹ. Lạ hơn nữa chúng ăn cắp vì chúng muốn làm như vậy chứ không có một nguyên
nhân sâu xa nào cả”.
- Sửa chữa hành vi ăn cắp của trẻ như thế nào?
+ Bồi dưỡng quan niệm phải, trái:
Trẻ ăn cắp, tuyệt đại đa số đều bắt
đầu từ sự thiếu hiểu biết đạo đức chính xác. Do đó, đối với việc sửa chữa loại
trẻ này trước hết phải giúp chúng hình thành quan niệm phải trái đúng đắn, bắt
đầu từ sự nhấn mạnh cảm giác phải trái. muốn làm được điều này cần phải xuất
phát từ trình độ nhận thức thực tế của chúng dần dần nâng cao, phải làm cho trẻ
hiểu được ăn cắp là một hành vi không tốt, nếu hôm nay chỉ ăn cắp vặt, thì ngày
mai có thể ăn cắp lớn hơn, rồi dần dần sẽ đi vào con đường tội phạm. Như vậy,
thông qua giáo dục nhiều lần, bồi dưỡng quan niệm phải trái cho trẻ sẽ làm tăng
thêm quyết tâm cải tà quy chính của chúng.
+ Xác lập lòng tin, bảo vệ lòng tự tôn:
Trẻ có hành vi ăn cắp, có lòng tự
tôn hay không? Rất nhiều người cho rằng, những đứa trẻ này giáo dục nhiều lần
không chịu cải tạo, căn bản không có lòng tự tôn. Kì thực không như vậy bởi vì
đòi hỏi được sự tôn trọng của người khác là đòi hỏi cơ bản của con người, trẻ
cũng không ngoại lệ. Cha mẹ phải bảo vệ lòng tự tôn của con, phải cố gắng kéo
chúng ra khỏi con đường lầm lỗi nếu không chúng sẽ không phân biệt được phải
trái, chứng nào tật ấy, lấn sâu vào lỗi lầm. Cha me phải xuất phát từ nguyện
vọng chân thành được tôn trọng, bảo vệ, cố gắng khai thác ưu điểm của trẻ, áp
dụng nhiều biện pháp biểu dương, khen thưởng, tín nhiệm, thắp sáng lòng tự tôn
của chúng, gợi dậy cảm giác vinh dự cho trẻ, loại trừ tình cảm đối kháng, xác
lập lòng tin tiến thủ.
+ Tạo lập cơ hội tỉnh ngộ, thúc đẩy tâm lý biến chuỷên:
Khi đứa trẻ phạm sai lầm nhưng sau
qua giáo dục, nhận thức được sai lầm và muốn sửa chữa sai lầm, thì gọi đó là sự
tỉnh ngộ. Cha mẹ nên tạo cơ hội tỉnh ngộ cho trẻ có hành vi ăn cắp. Ngòai
việc động viên tinh thần cho trẻ, cha mẹ phải làm cho con hiểu rõ hành vi ăn
cắp là xấu xa. Một khi thấy con sửa chữa, cha mẹ phải kịp thời nắm bắt cơ hội
khẳng định cho con, làm cho con chuyển biến.
+ Tăng cường việc củng cố thói quen hành vi mới:
Trẻ có hành vi ăn cắp, sau khi tiếp
thu giáo dục, có lúc có cải tạo thay đổi. Khi hành vi mới chưa được củng cố,
trong thời gian ngắn hành vi cũ vẫn có thể ảnh hưởng tới trẻ. Nếu trẻ có thói
quen ăn cắp, do không sửa chữa triệt để, khi chúng có cơ hội lại tiến hành ăn
cắp, mà không làm chủ được. Nhất là khi có sự lôi kéo của bạn bè, lại có thể
làm những điều sai trái khác. Do đó, khống chế điều kiện bên ngoài một cách
thích đáng, trong một thời gian thích đáng, giúp cho trẻ tránh xa những sự lôi
kéo mê hoặc nào đó là rất quan trọng và thông qua giáo dục để cho chúng quyết
định lòng tin và quyết tâm đấu tranh với sai lầm. Khi trẻ đã có tiến bộ, cha mẹ
phải kịp thời biểu dương, khen thưởng, cổ vũ. Nhưng khi trẻ “tái phát” cha mẹ
cũng không nên sốt ruột lo lắng quá mà phải kiên trì thuyết phục, phê bình để
trẻ cảm thấy hổ thẹn, động lòng tự giác sửa chữa sai lầm.
Như vậy có thể thấy nếp sống gia
đình là thành trì bảo vệ trẻ chống lại mọi tật xấu, trong đó có tật ăn cắp. Nếu
cha mẹ tổ chức được nếp sống tốt thì những đứa trẻ trong gia đình sẽ trở thành
những đứa con ngoan. Nhưng nếu cha mẹ đã sơ hở, công việc giáo dục có phần lỏng
lẻo và các con đã sinh tật ăn cắp thì các bậc làm cha làm mẹ phải bình tĩnh,
giữ thái độ giáo dục, đồng thời chỉnh lại nếp sống cho con.
*.
VŨ THỊ HƯƠNG MAI
giáo dục cho trẻ rất quan trọng
Trả lờiXóa